Bölüm 1 : Finlandiya

Dünyanın en iyi eğitim sistemi hangisi diyerek başladık örnek eğitim modellerini araştırmaya. Başarılı olan eğitim uygulamalarında gördük ki bir ülkedeki eğitim seviyesi ile refah seviyesi doğru orantılı. Atatürk’ün işaret ettiği “muassır medeniyetler” seviyesine ulaşmak için eğitim sisteminde ne farklılaştırılmalı, geleceğin günebakanları nasıl yetiştirilmeli konusu bizim asıl ilgi duyduğumuz konu. Dünyanın en iyi eğitim sistemi hangi ülkede denince Finlandiya ilk akla gelen. Dünyanın en mutlu ülkelerinden biri olan Finlandiya aynı zamanda en iyi eğitim sistemlerinden birine sahip. Peki bu eğitim sistemini bu denli başarılı yapan ve dünyada örnek alınmasının sebebi nedir?

Fin eğitim sistemi çok basit, sade ve net bir temel üzerine kurulu. Öğrenciler yeteneklerine göre yönlendiriliyor, temel becerilerle donatılmaları ve sorumluluk almaları sağlanıyor. Eğitim sisteminde olanlar ve olmayanlar da çocukların geleceğini şekillendiriyor. İşte Fin eğitim sisteminde olanlar ve olmayanlar;

1. Sınırlar Yok, Özgürlük Var

Finlandiya’da zorunlu okula başlama yaşı 7. Okula başlayan bir çocuğa asla olumsuz komutlar verilmiyor ve asla ‘yapma’ denmiyor. Çocuk her ne yapmak istiyorsa yapmasına izin veriliyor böylece çocukların gözlemleme ve deneyimleme yetisinin gelişeceğine, özgüveninin artacağına inanılıyor. Sınıf içinde dahi genel işleyişe zarar vermeden tüm çocuklar gönüllerince davranabiliyor. Hatta dileyen çocuklar daha rahat oturmak için pilates topu bile tercih edebiliyor. Katı kurallar yerine çocuğa keyifli bir özgürlük alanı yaratılmış durumda.

2. Ev Ödevi Yok, Okulda Öğrenme Var

Finlandiya’da eğitimin temelindeki görüş dersin derste öğrenildiği. Okuldaki eğitim süresi yeterli bulunuyor ve eve ödev verilmiyor. Bunun yerine okuldan geriye kalan bu zamanların çocuklara bırakılması gerektiğine inanılıyor.

3. Okul Kuralları Yok, Ev Ortamında Eğitim Var 

Finlandiya’da öğrenciler okula geldiklerinde tıpkı evlerinde olduğu gibi montlarını ve ayakkabılarını çıkartıyor. Bu şekilde çocuklar hem evlerinin konforunu hissediyor hem de tüm pislik kapıda kaldığı için okul ortamı çok daha steril kalıyor. Çocukların konforu performanslarını da doğrudan etkileyen bir etmen.

4. Not Kaygısı Yok, İstekli Öğrenme Var

Finlandiya’daki en sıra dışı özellik öğrencilerin notlandırılmaması. Merak duygusunu öldürdüğü ve ezberciliğe alıştırdığı gerekçesiyle öğrencilere notlandırma yapılmıyor. Böylece öğrenciler yüksek not almaya değil gerçekten öğrenmeye odaklanıyor, öğrenmeye istek duyuyor ve eğitim gerçek amacına ulaşıyor.

5. Özel Okul Yok, Devlet Eğitimi Var

Finlandiya’da özel okul yok. Eğitim harcamalarının tamamı devlet tarafından karşılanıyor. Okullar arasında rekabet yok, aksine muazzam bir dayanışma sergileniyor. Temel prensip ise eğitimde fırsat eşitliği.

6. Rekabet Yok, Bolca Spor Var

Okullarda spor önemli bir kavram ve anaokulunda dahi çocuklara bolca sportif faaliyet yaptırılıyor. Ancak bu sportif faaliyetlerde rakip takımlar ve rekabet yok. Rekabet ve üstünlük kazanma duyguları çocuklara hiç verilmiyor.

7. Standart Müfredat Yok, Yeteneğe Göre Yönlendirme Var

Finlandiya’da okullarda uygulanan standart bir müfredat yok. Bunun yerine öğrenciler kendi yetenekleri ve eğilimleri doğrultusunda ders seçimlerini kendileri yapıyor, öğretmenler de öğrencileri yeteneklerine göre yönlendiriyor.

8. Ayrım Yok, Eşitlik Var

Herkes için eşit eğitim, Fin eğitim felsefesinin temeli. Zeka ve becerileri farklı da olsa tüm çocuklar aynı sınıflarda okuyor. Özel eğitime ihtiyaç duyan öğrenciler için bile ayrı sınıflar yok. Diğer tüm çocuklarla aynı sınıfta okuyor ve sosyal hayata dahil olmaları sağlanıyor.

9. Uzun Ders Saatleri Yok, Yeterli Zaman Var

Finlandiya’da öğrenciler günde ortalama 4 saatlerini okulda geçiriyor. Kurallardan, engellerden, kısıtlamalardan ve not kaygılarından arındırılmış bu 4 saat öğrencilere yetiyor. Bu süre beynin aktif olduğu süreyi kapsıyor ve etkin öğrenme bu zaman diliminde gerçekleşiyor. Üstelik öğle yemeği süresi de bu zamana dahil.

10. Zorunlu Seçmeli Dersler Yok, Zanaat Dersleri Var

Çocukların el becerilerinin gelişmesi adına ev ekonomisi ve zanaat dersleri eğitimde çok önemli bir yer kaplıyor. Bu derslerde cinsiyet ayrımı olmaksızın tüm çocuklara aynı uygulamalar yaptırılıyor. Kızlar marangozluk işleri yaparken gibi erkekler de kurabiye pişiriyor. Temel becerilerin yerleştirilmesi için uygulanan bu yöntem büyük ölçüde başarı getirmiş.

11. Servis Yok, Bisiklet Var

Fin eğitiminde çocuklar evlerine en yakın okula gittiği için mesafeler uzak değil ve servis sistemi yok. Öğrenciler okula yürüyerek ya da çoğunlukla bisikletle gidip geliyor. Çocuklarını okula götüren anne-babalar yok, daha çok sorumluluk alan çocuk var.

12. Okullarda Bahçe Duvarı Yok, Sorumluluk Var

Finlandiya okullarının önemli bir özelliği de okullarda bahçe duvarlarının olmayışı. Bu şekilde çocuklar sınırlar içine hapsedilmediği gibi sorumluluk duygularının da gelişmesi amaçlanıyor.

Bu radikal eğitim sisteminde, haliyle öğretmenlik en değerli mesleklerden. Öğretmenlerin çoğu yüksek lisans mezunu çünkü eğitmenlerin eğitimine de büyük önem veriliyor. Fin eğitim sistemine dair daha pek çok ince detay mevcut. Fin eğitim sistemini daha yakından tanımak isterseniz bu başarılı sistemi derinlemesine anlatan nitelikli kaynaklar mevcut.

Atatürk’ün okulların müfredatına konmasını ve tüm kamu personeline okutulmasını buyurduğu “Beyaz Zambaklar Ülkesinde” bu kaynaklardan en önemlisi. Bu kaynağı hem Atatürk’ün bize verdiği görevle hem de Finlandiya’da birkaç aydının eğitimde yaptığı devrimi iyi anlamak için okumak şart.

Özetle sınırları kaldırmak, çocuklara daha çok sorumluluk vermek ve ruhlarını özgür bırakmak… Eğitim sisteminin temelini sağlam atmak bu kadar kolaydır belki de.